پایبندی به قوانین راهنمایی و رانندگی، به ویژه حق تقدم در چهارراه، یکی از اصول اساسی برای حفظ ایمنی در جاده‌ها و کاهش تصادفات است. عدم رعایت این قوانین می‌تواند عواقب سنگینی مانند جریمه‌های نقدی سنگین، نمره منفی در گواهینامه، توقیف خودرو و حتی مسئولیت در حوادث جانی و مالی داشته باشد. طبق آمارهای رسمی، بسیاری از تصادفات شهری به دلیل عدم رعایت حق تقدم رخ می‌دهد که منجر به خسارات جبران‌ناپذیر می‌شود.

حق تقدم به معنای اولویت عبور وسیله نقلیه یا عابر پیاده نسبت به دیگران است و در شرایط مختلف مانند حق تقدم در چهارراه با چراغ یا حق تقدم در چهارراه بدون تابلو بر اساس علائم، عرض خیابان و قوانین مشخص تعیین می‌شود. این مفهوم نه تنها در آزمون‌های گواهینامه، بلکه در رانندگی روزمره حیاتی است و کمک می‌کند تا ترافیک روان‌تر و ایمن‌تر شود. بر همین اساس تصمیم داریم قوانین مربوط به حق تقدم در چهارراه را برای شما عزیزان شرح دهیم.

در چهارراه با چراغ راهنمایی، اولویت عبور کاملاً بر اساس رنگ چراغ‌ها تعیین می‌شود و رانندگان موظف به رعایت دقیق آن هستند. طبق آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی، چراغ سبز به معنای اجازه عبور مستقیم یا گردش مجاز است، درحالی‌که چراغ زرد چشمک‌زن نشان‌دهنده احتیاط و اولویت با خیابان اصلی است.

چراغ سبز: وسایل نقلیه‌ای که چراغ سبز دارند، حق تقدم عبور نسبت به دیگران را دارا هستند. در گردش به راست یا چپ، باید به عابران پیاده و خودروهای مستقیم مقابل توجه کرد و حق تقدم آن‌ها را رعایت نمود. برای مثال، اگر چراغ سبز باشد، راننده می‌تواند مستقیم عبور کند، اما در گردش به چپ، باید به خودروهای مستقیم از سمت مقابل راه دهد.

چراغ زرد یا قرمز: توقف الزامی است. عبور از چراغ‌قرمز تخلف محسوب شده و جریمه سنگین به همراه نمره منفی دارد. حتی اگر چراغ چشمک‌زن زرد باشد، رانندگان باید مانند تقاطع بدون چراغ عمل کنند و به سمت راست اولویت دهند.

حق تقدم عابران و امداد: در چهارراه‌های چراغ‌دار، عابران پیاده با چراغ سبز حق عبور دارند و وسایل امدادی (مانند آمبولانس با آژیر) همیشه اولویت مطلق را دارا هستند، حتی اگر چراغ‌قرمز باشد.

رعایت این قوانین در حق تقدم در چهارراه با چراغ نه تنها از تصادفات جلوگیری می‌کند، بلکه بخشی از فرهنگ رانندگی ایمن در شهرهای شلوغ ایران است. رانندگان باید همیشه سرعت را کاهش دهند و حتی با وجود چراغ سبز به اطراف نظارت کنند.

حق تقدم در چهارراه بدون تابلو
در چهارراه بدون تابلو، جایی که هیچ علامت ایست یا رعایت حق تقدم وجود ندارد، قوانین بر اساس اصل سمت راست و نزدیکی به تقاطع اعمال می‌شود. طبق ماده ۱۳۷ آیین‌نامه، حق تقدم عبور در تقاطع‌های فاقد علائم به شرح زیر است:

اصل سمت راست: اگر دو یا چند وسیله به تقاطع برسند، اولویت با وسیله‌ای است که در سمت راست دیگری قرار دارد. برای مثال، اگر خودرویی از سمت راست شما وارد شود، باید به آن راه دهید.

نزدیکی به تقاطع: خودروهای نزدیک‌تر به مرکز چهارراه اولویت دارند. رانندگان باید سرعت را کم کنند، توقف کنند و پس از اطمینان از عدم خطر، عبور نمایند.

حرکت مستقیم اولویت دارد: در صورت تداخل مسیرها، خودروهای مستقیم بر گردش‌کننده‌ها تقدم دارند.

عدم رعایت در حق تقدم در چهارراه بدون تابلو می‌تواند منجر به جریمه نقدی و نمره منفی شود که در صورت تکرار، گواهینامه را باطل می‌کند. این قوانین برای حفظ نظم در مناطق روستایی یا شهرهای کوچک بدون زیرساخت‌های پیشرفته طراحی شده‌اند.

حق تقدم در چهارراه هم عرض بدون تابلو
چهارراه هم عرض بدون تابلو به تقاطعی گفته می‌شود که عرض تمام خیابان‌های ورودی برابر است و هیچ تابلو یا خط‌کشی متمایزی وجود ندارد. در این حالت، قوانین بر پایه اصل سمت راست و ترتیب ورود استوار است:

اگر سه خودرو به چهارراه برسند: اولویت با خودرویی است که سمت راستش خالی باشد، سپس خودروی بعدی که سمت راست آن خالی می‌شود.

اگر چهار خودرو به چهارراه برسند: ابتدا حق تقدم با خودروهای در حال گردش به راست و سپس آن‌هایی خواهد بود که سمت راستشان خالی است. حرکت مستقیم بر گردش تقدم دارد.

قانون کلی: هر راننده باید به سمت راست خود نگاه کند و اگر خالی باشد، عبور کند. این قاعده قانون سمت راست نامیده می‌شود و هدف آن جلوگیری از هرج‌ومرج است.

در حق تقدم در چهارراه هم عرض بدون تابلو، رانندگان باید با احتیاط کامل توقف کنند و به ترتیب عبور نمایند. عدم رعایت این اصل، یکی از شایع‌ترین دلایل تصادفات است و عواقب آن شامل جریمه‌های سنگین و مسئولیت قانونی می‌شود.

حق تقدم در چهارراه غیر هم عرض
در چهارراه غیر هم عرض، خیابان‌ها عرض متفاوتی دارند و معمولاً یکی اصلی (عریض‌تر) و دیگری فرعی است. تابلو رعایت حق تقدم اغلب در مسیر فرعی نصب می‌شود.

اولویت خیابان اصلی: خودروهای در حال عبور از خیابان عریض‌تر (اصلی) حق تقدم دارند. خط‌کشی ممتد در فرعی و مقطع در اصلی، این تمایز را نشان می‌دهد.

اگر تابلو ایست یا تقدم وجود داشت: وسایل فرعی باید توقف کامل کنند و به عنوان آخرین خودرو از مسیر عبور کنند.

در صورت وجود چهار خودرو: ابتدا خودروهای اصلی (حتی گردش به راست) عبور کرده و سپس خودروهای حاضر در مسیر فرعی با اولویت سمت راست حرکت می‌کنند.

در حق تقدم در چهارراه غیر هم عرض، رانندگان مسیر فرعی باید سرعت را به شدت کاهش دهند و منتظر عبور خودروهای مسیر اصلی بمانند. این قانون برای ترافیک روان در شهرها ضروری است و تخلف از آن جریمه دارد.