بی‌شک همه ما در با دسته‌های کنار فرمان خودروی خود آشنا هستیم؛ دسته‌هایی نسبتا کوچک که نقشی مهم را در انجام خرده‌امورات خودرو ایفا می‌کنند. دسته سمت راست فرمان در خودروهای رایج کشور ما مانند پراید، پژو ۲۰۶، پژو ۴۰۵، پارس، دنا، تارا و… عموما به برف‌پاک‌کن خودرو اختصاص پیدا می‌کند و دسته سمت چپ یا همان دسته‌راهنما، وظیفه جای دادن کنترل چراغ‌ها را برعهده دارد.
دسته‌راهنما بخاطر ایجاد دسترسی به چراغ‌های خودرو، چراغ‌های راهنما و در برخی مدل‌های بالارده‌تر، امکانات مالتی‌مدیا، می‌تواند نقشی اساسی در رانندگی داشته باشد و درصورت پیشامد مشکل در آن، فرایند رانندگی هم با مشکل روبه‌رو خواهد شد. دسته‌راهنما ممکن است کار نکند، گیر کند یا بشکند اما راه‌حل مواجهه احتمالی با این مشکلات چیست؟ در این مطلب آموزشی، راهنمایی کامل را برای شناخت این عضو مهم خودرو و روش‌های عیب‌یابی و تعمیر آن تدارک دیده‌ایم.
دسته راهنما چیست و چه وظیفه ای دارد؟
دسته‌راهنما وظایف گوناگونی را بر عهده دارد که ازجمله آن‌ها می‌توان به موارد متعددی مانند کنترل نور بیرونی و داخلی، سیستم رهیاب، کروزکنترل، برف‌پاک‌کن‌ها و… اشاره کرد. این دسته‌ها در دو سمت فرمان خودروی شما قرار دارند و به‌صورت عمودی بالا و پایین یا جلو و عقب می‌روند. حرکت دسته‌راهنما در جهت‌های مختلف و با شدت‌های متفاوت می‌تواند کاربری‌های متفاوتی داشته باشد که از هر خودرو به خودروی دیگر، متفاوت است.
علائم خرابی دسته راهنما که باید بشناسید
استفاده از دسته‌راهنما در درازمدت یا بهره‌‌وری نادرست از آن می‌تواند باعث آسیب‌رسیدن یا اتمام عمر این قطعه شود. هر چند که خرابی این قطعه در اثر استفاده کمتر اتفاق می‌افتد اما باز هم ممکن است به‌دلایلی که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت، دسته‌راهنما با مشکل روبه‌رو خواهد شد.
از جمله علائمی که نشان‌دهنده خرابی دسته‌راهنما هستند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
روشن نشدن راهنمای خودرو یا فلاشرها
-
کار نکردن چراغ‌ها
-
مشکل به‌کاراندازی برف پاککنها
-
صدا یا لرزش غیرعادی
دلیل خرابی دسته راهنما چیست
اما حال که از علائم و نشانه‌های خرابی دسته‌راهنما آگاه هستیم بهتر است بدانیم که چه عواملی باعث ایجاد این مشکل‌ها می‌شوند و می‌توانند برای رانندگی راحت‌ترمان در شب و حتی روز، خلل ایجاد کنند.
سایش و فرسودگی
هر چند این عامل در میان خودروهای تازه دیده نمی‌شود اما سال‌خوردگی و کاربری زیاد که امری کاملا طبیعی به شمار می‌رود، در طول زمان باعث فرسایش اجزای داخلی دسته‌راهنما می‌شود.
نفوذ آب و رطوبت
عامل مهم دیگری که می‌تواند قطعه نه‌چندان پیچیده دسته‌راهنما را دچار مشکل کند، نفوذ رطوبت یا مایعات به داخل سیستم آن است. مهم نیست که این آب از چه راهی به دسته‌راهنما رسیده، این قطعه که شامل اجزای الکترونیکی مختلف می‌شود، باید در برابر مایعات مسون بماند.
سوختگی یا اتصال کوتاه
اتصال کوتاه به وضعیتی در مدار الکتریکی گفته می‌شود باعث تغییر غیرعادی جهت جریان برق می‌شود. این پدیده که احتمال رخداد آن در تمام مدارهای الکتریکی وجود دارد، در بخش برقی دسته‌راهنما هم پیش می‌آید و می‌تواند عملکردش را با خلل مواجه کند.
شل شدن سوکت با نصب نادرست
گاهی هم ممکن است سوکت بخش الکترونیکی دسته‌راهنما در اثر ضربات یا بهدلیل نصب نادرست شل شده باشد و در نتیجه عملیات برق‌رسانی به این قطعه با مشکل مواجه شده یا قطع شود.
درصورتی که دسته‌راهنما خودروی شما با هر یک از مشکلات یادشده مواجه شود، درست عمل نخواهد کرد و شما را نیازمند رجوع به یکی از روش‌های عیب‌یابی زیر می‌کند.
چطور خرابی دسته راهنما را تشخیص دهیم؟
تست دستی
هرچند که مشکل دسته‌راهنما ممکن است ناشی از یک مسئله جدی‌تر باشد اما بد نیست پیش از بررسی جدی‌تر، یک بار آن را در جهات قابل‌حرکتش جابه‌جا کنیم یا دکمه‌هایش را با دقت تست کنیم.
بررسی سوکت
می‌توان با بررسی سوکت مربوط به دسته‌راهنما در بخش فیوز از اتصال درست آن هم اطمینان حاصل کرد تا مبادا نصب نادرست باعث قطعی آن نشده باشد.
بررسی فیوز و رله
در مراجع متفاوت، روش‌های متفاوتی برای بررسی سلامت رله دسته‌راهنما (که درون جعبه فیوز قرار گرفته) وجود دارد. یکی از ساده‌ترین روش‌های این کار، استفاده از یک مولتی‌متر و اندازه‌گیری مقاومت مدار آن است.
برای انجام این کار باید ابتدا یک دستگاه مولتی‌متر تهیه کنید و با قرار دادن آن روی حالت تست مقاومت با علامت اختصاری مناسب قرار دهید و سپس دو سر آن را با سیم مناسب به دو سر رله متصل کنید (برای یافتن جعبه فیوز ممکن است لازم باشد بسته به خودروی خود زیر داشبورد، زیر کاپوت یا صندوق عقب را بررسی کنید). یک رله سالم باید بین ۵۰ تا ۱۲۰ اهم مقاومت داشته باشد.
درصورتی که عدد نشان‌داده شده توسط مولتی‌متر صفر باشد، رله به‌صورت دائم بسته شده و باید تعویض شود. اگر عدد نشان‌داده شده در مولتی‌متر از گستره یادشده بیشتر باشد، باز هم باید رله را تعویض کرد.
تست با دیاگ
درصورتی که توان انجام بررسی شخصی را ندارید، می‌توانید خودروی خود را به یک متخصص مکانیک برق خودرو برده و از او بخواهید تا برای عیب‌یابی و رفع این مشکل از یک تست دیاگ خودرو استفاده کند. درصورتی که دسته‌راهنما مشکلی نرم‌افزاری داشته باشد، این تست آن را تشخیص داده و آن را برطرف خواهد کرد.
تاثیر خرابی دسته راهنما روی خودرو و ایمنی آن
اما شاید با خود بگویید که دسته‌راهنما جزء چندان مهمی نیست و از این رو نیازی به رسیدگی جدی هم ندارد اما بهتر است بدانید که اگر این قطعه خراب باقی بماند، دیگر امکان استفاده از چراغ‌های خودروی خود را ندارید؛ در برخی مدل‌ها حتی امکان روشن‌کردن چراغ‌های کابین هم از دست می‌رود. به‌این‌ترتیب مشکلاتی برای فرایند رانندگی پیش خواهد آمد که ازجمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
کاهش دید شب
-
نقص سیگنال‌دهی
-
کاهش دید در مسیرهای مه‌آلود و طوفانی
-
خطر تصادف در مسیرهای بارانی
راه‌حل های برطرف کردن خرابی دسته راهنما
همان‌طور که در بخشهای قبلی گفته شد، یکی از راه‌های اصلی رفع مشکل دسته‌راهنما، بررسی وضعیت اتصالات اصلی آن است. اگر این بخش‌ها سالم بودند و فیوز آن هم به‌درستی نصب شده بود، می‌توانید پیش از تهیه قطعه به یک متخصص برق خودرو مراجعه کرده و با تست دیاگ، مشکلات نرم‌افزاری خودرو را بررسی کنید تا درصورت ایجاد خطا، آن را برطرف کند.
اگر این روش‌ها جواب نداد، می‌توانید بررسی دقیق‌تری روی رله داشته باشید و درصورت مواجهه با خرابی رله و قطعات بخش فیوز، آن را تعویض کنید. اگر این روش هم برای شما پاسخگو نبود، بهتر است خود دسته را بررسی کنید تا بخش خراب آن را پیدا کرده و نهایتا خود دسته را تعمیر کنید.
در نظر داشته باشید که هرچند قطعات موردنیاز برای تعمیر دسته‌راهنما کوچک هستند اما بهتر است حتما آن را به‌صورت اورجینال تهیه کنید تا عمر طولانی‌تری داشته باشد. در نهایت حتما تعمیر را به یک متخصص بسپارید.
چگونه از خرابی دسته راهنما پیشگیری کنیم؟
نخستین قدم برای حفاظت هر جزء خودرو ازجمله دسته‌راهنما، استفاده درست از آن است. اگر در نگهداری از لوازم خودروی خود کوشا هستید، می‌توانید برای پیگیری از مشکلات احتمالی دسته‌راهنمای خودروی خود از اقدامات زیر کمک بگیرید:
-
وارسی دوره‌ای فیوز و سوکت
-
محافظت از اجزای برقی کابین در برابر آب و رطوبت
-
اجتناب از فشار زیادی روی دسته
-
سرویس دوره‌ای منظم سیستم برقی خودرو
سوالات متداول دسته راهنما
چرا راهنما چشمک نمی زند؟
این مسئله می‌تواند بهدلیل خرابی رله یا مشکلات نرم‌افزاری خودرو باشند که با بررسی تخصصی توسط یک مکانیک برق خودرو مشخص می‌شوند.
آیا می توان دسته راهنما را خودمان تعویض کنیم؟
بله امکان تعویض دسته راهنما برای هر کسی وجود دارد؛ اما از آنجا که این بخش با برقی خودرو سروکار دارد و ممکن است تخصص لازم برای باز و بسته کردن قطعات را نداشته باشیم، بهتر است آن را به متخصص برق خودرو بسپاریم.
نتیجه گیری
دسته‌راهنما بخشی کوچک اما مهم در خودرو به شمار می‌رود که وظایف گوناگونی را بر دوش میکشد. هر چند کارکرد این قطعه مکانیکی-الکترونیکی چندان به چشم نمی‌آید اما یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین قطعاتی به شمار می‌رود که ما هر روزه از آن استفاده می‌کنیم. توصیه ما این است که درصورت خرابی یا نقص این قطعه، به عیب‌یابی و تعمیر آن بپردازید تا در فرایند رانندگی با مشکل کمتری روبه‌رو شده و با خیالی آسوده‌تر برانید.